Próchnica. Wszystko, co musisz wiedzieć, by chronić się przed ubytkami

Próchnica występowała od zawsze, chociaż przez ostatnie dekady odnotowuje się znaczny wzrost pojawiania się tej przypadłości. Szacuje się, że ponad 90% wszystkich Polaków może mieć próchnicę zębów. Nieleczona choroba jest w stanie doprowadzić do bardzo poważnych problemów oraz narażać nas na występowanie innych schorzeń pokrewnych. Z tego tekstu dowiesz się, czym jest i jak działa próchnica. Przeczytasz również, w jaki sposób można z nią walczyć, aby mieć zdrowe zęby pozbawione ubytków!

CO TO JEST PRÓCHNICA? W JAKI SPOSÓB SIĘ TWORZY?

Próchnica to choroba bakteryjna twardych tkanek zębów, na którą cierpieć mogą osoby w każdym wieku. Dotyka zarówno przedszkolaków, młodzież, osoby w średnim wieku, jak i starsze. Początek próchnicy związany jest z procesem demineralizacji substancji organicznych, które znajdują się w jamie ustnej. Są to mikropozostałości po spożywanym pokarmie, które zawierają szkodliwe dla zębów bakterie.

Główną przyczyną schorzenia jest płytka nazębna, która bezpośrednio przylega do szkliwa ー zewnętrznej części zęba i jednocześnie najtwardszego elementu naturalnego w ciele człowieka.  Na płytce zaczynają gromadzić się drobnoustroje, w tym bakterie. Warto zwrócić uwagę na to, że w jamie ustnej przeciętnego człowieka znajduje się ponad 300 gatunków różnych bakterii.

Równolegle z demineralizacją, możliwymi brakami mineralnymi i na skutek działania drobnoustrojów zęby stają się osłabione. Zalegające bakterie wytwarzają z czasem kwasy, które atakują płytkę nazębną, zmiękczając i rozpuszczając ją. W ten sposób kwasy i toksyny, a także same bakterie, przedostają się dalej, tworząc ubytek w zębie. Próchnica, która nie jest leczona od razu, może być przyczyną bardzo poważnych dolegliwości. Zęby silnie dotknięte od wewnątrz przez drobnoustroje i kwasy mogą nawet obumrzeć, co będzie wiązało się z procesem leczenia kanałowego lub ewentualną koniecznością rozważenia wstawienia implantów zębowych.

ETAPY ROZWOJU PRÓCHNICY ZĘBÓW

Próchnica jest chorobą, która ma jasno określony schemat działania i postępuje linearnie. Bez interwencji nie jest możliwe samoistnie zatrzymanie jej dalszego rozwoju. W związku z tym wyróżnić można poszczególne etapy powstawania próchnicy zębów.

1. Początek próchnicy ー próchnicę można rozpoznać po przebarwieniach, które zazwyczaj przyjmują postać jasnych plamek. W takich miejscach zaczyna gromadzić się płytka nazębna, a zęby są zdemineralizowane (przede wszystkim odwapnione). Początki próchnicy nie muszą jeszcze wymagać wizyty stomatologicznej ー regularne szczotkowanie, fluoryzacja i wzbogacenie organizmu o wymagane minerały mogą znacznie pomóc.
2. Uszkodzenie szkliwa ー nagromadzone bakterie zaczynają wytwarzać kwasy. “Oblegany” ząb zmiękcza się i wypłukuje. Na tym etapie dochodzi do uszkodzenia szkliwa, czyli najbardziej wytrzymałej części zęba. Konieczne jest natychmiastowe podjęcia leczenia stomatologicznego.
3. Rozpad zębiny i penetracja miazgi ー destrukcyjny wpływ bakterii próchnicowych nie może być powstrzymany samoistnie. Docierają one głębiej, niszcząc zębinę i penetrując miazgę zębową.
4. Powstanie ropnia zębowego ー miazga jest silnie unaczyniona, a naturalną reakcją na jej zainfekowanie jest zbieranie się ropy. Gdy próchnica rozszerza się wewnątrz zęba, powstaje niebezpieczny ropień. Nieleczony ropień doprowadza do obumarcia zęba. To końcowy etap działania bakterii, jednak mogą one łatwo przedostać się na inne zęby, a nawet do wierzchołka zębowego, aby zainfekować dziąsło i wierzchołki sąsiednie.
5. Utrata zęba ー brak interwencji stomatologicznej i chirurgicznej prowadzi nieuchronnie do fizycznej utraty zęba. Jednak nieusunięte bakterie próchnicowe będą namnażały się dalej.

CO SPRZYJA POWSTAWANIU PRÓCHNICY?

Współczesne badania archeologiczne udowadniają, że próchnica była obecna od zarania dziejów. Najstarsze dowody na istnienie próchnicy na obecnych terytoriach Polski datowane są na okres mezolitu. Obecnie jednak jeszcze trudniej ustrzec się przed powstawaniem tego schorzenia. Kluczową rolę odgrywa w tym niezdrowa dieta i niewłaściwe nawyki żywieniowe. To właśnie one najbardziej przyczyniają się do powstawania próchnicy. Rozwojowi próchnicy sprzyjają też inne dolegliwości stomatologiczne, np. paradontoza.

JAK DBAĆ O ZĘBY, ABY NIE NARAZIĆ SIĘ NA PRÓCHNICĘ?

W celu ograniczenia wystąpienia początków próchnicy zaleca się przede wszystkim ograniczenie spożywania słodkiej żywności. Cukry proste najbardziej stymulują powstawanie bakterii próchnicowych, które uszkadzają szkliwo. Zaleca się dokładne szczotkowanie przy użyciu szczoteczki miękkiej lub średniej, klasycznej lub automatycznej. Korzystanie z nici dentystycznych będzie bardzo pomocne w usuwaniu pozostałości żywności z trudno dostępnych miejsc.

Ważne jest także to, aby jak najszybciej rozpoznać próchnicę. Oprócz dokładnego szczotkowania warto więc precyzyjnie i regularnie sprawdzać stan uzębienia. Niestety, bakterie wywołujące uszkadzanie szkliwa często osadzają się w miejscach niewidocznych z zewnątrz i takich, do których dostęp jest utrudniony.  Dobrym przykładem mogą być przestrzenie międzyzębowe, tylne ścianki zębów trzonowych oraz przestrzeń przy dziąsłach. Samodzielne sprawdzenie stanu uzębienia bez specjalistycznej aparatury nigdy nie zastąpi wizyty u lekarza. Z tego powodu najskuteczniejszą formą dbania o to, aby nasze zęby nie były dotknięte przez to schorzenie, są częste wizyty u dobrego stomatologa. Rekomenduje się, aby odbywały się one nie rzadziej niż raz na dwanaście miesięcy.